EY tarafından, işletmelerin vergi ve finans işlevlerinin ele alındığı ‘Vergi ve Finans Operasyonları Anketi 2023’ yayımlandı. Son beş yıldır şirketlerin dönüşüm eğilimini bir dizi araştırmasıyla inceleyen EY; şirketlerin, vergi ve finans işlevlerini nasıl dönüştürdüğünü ortaya koyuyor. Dönüşümün, üst üste gelen baskılarla uğraş eden ve nakit problemi çeken kısımlar için pratik bir tahlil olarak başladığını gösteren EY anketi; bu baskıların süratli mevzuat değişikliği, daima hızlanan data ve teknoloji gelişmeleri, muhasebe ve vergi alanındaki uzman eksiklikleri de dahil olmak üzere radikal bir biçimde değişen alanları kapsadığını söylüyor.

Uluslararası danışmanlık, kontrol ve vergi şirketi EY’ın “Vergi ve Finans Operasyonları 2023 Anketi” 32 bölgeden ve 18 daldan, 1.600 vergi ve finans önderlerinin iştirakiyle gerçekleştirildi. Anket; dönüşümün kritik biçimlerde geliştiğini ve bu dönüşümün vergi ve finans işlevlerini, işletmelerde karar alma süreçlerini bilgilendiren ve etkilemek için daha stratejik bedel sunan bir işlev olarak güçlendirmeyi amaçladığını ortaya koyuyor.

EY Vergi ve Finans Operasyonları 2023 Anketi, işletmelerin 2018’de dönüşüm trendini tetikleyen birebir baskıların birçoklarıyla tekrar karşı karşıya olduğunu ortaya koyuyor. Ankete katılan önderlerin %51’i, yetenekleri motive etmede ve tükenmişlikten kaçınmada zorlandıklarını söylüyor. Bunun yanı sıra, başkanların %48’i, bilgi ve teknoloji konusundaki sürdürülebilir plan eksikliğinin, çağdaş bir vergi ve finans işlevi vizyonuna ulaşmanın önündeki en büyük pürüz olduğunu söylüyor.

Katılımcıların %90’ı Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Örgütü (OECD)/G20 Kapsayıcı Çerçevesi tarafından geliştirilen global minimum vergi kurallarının hükümetler tarafından uygulanmasının bir sonucu olarak ticari faaliyetlerinde orta ila büyük değişiklikler beklediklerini söylüyor.

Diğer yandan iştirakçilerin %75’i, önümüzdeki iki yıl içinde vergi ve finans işlevlerinin maliyetlerini azaltmayı planladıklarını belirtiyor.

Şirketler dönüşüme sıcak bakıyor 

Ankete nazaran, şirketler dönüşüm geçiriyor ve buna bağlı olarak ortak kaynak kullanımı (co-sourcing) artıyor. İştirakçilerin %96’sı, kendi yeteneklerini geliştirmek ya da temel vergi ve finans fonksiyonlarını üçüncü taraf tedarikçilere yaptırmak yahut bu ikisinin kombinasyonu biçiminde bir değişimi benimsediklerini söylüyor.

Diğer yandan, ankete katılanların %95’i önümüzdeki iki yıl içinde vergi ve finans operasyonlarını ortak kaynak olarak kullanmama olasılıklarının daha yüksek olduğunu söylüyor; bu oran 2022 ve 2020’deki sırasıyla %81 ve %73’e nazaran bir artış olarak görülüyor.

Ayrıca ankete katılanlar; şirketlerin çevresel, toplumsal, yönetişim (ESG) ve sürdürülebilirlik gayelerini yerine getirmek için gereksinim duydukları dataları sağlamak için vergi ve finans işlevleri üzerinde artan bir baskı olduğunu söylüyor. Buna ek olarak, iştirakçilerin birçoğu, salgın sonrasında oluşan değişimlerle iş gücünün misyonlarını nerede ve nasıl yerine getirdiğine dair meselelerle uğraş ediyor.  Tüm bunların yanı sıra, üretken yapay zekâ araçlarının vergi uyumluluğunu ve idaresini nasıl etkileyeceğine dair sorular da ortaya çıkıyor.

EY Türkiye Vergi Hizmetleri Kısım Lideri Erkan Baykuş konuyla ilgili şunları söyledi: “Şirketlerin, vergi ve finans işlevlerini dönüştürme eğilimi son yıllarda global çapta sürat kazansa da şimdi yalnızca küçük bir kısmı tam olarak dönüşümü benimsemiş durumda. Şirketler; teknolojik gelişmeler, mevzuatsal değişiklikler, ekonomik dalgalanmalar ya da değişen çalışan beklentileri üzere süratli değişimlere ve baskılara karşı pratik bir tahlil olarak dönüşüme yöneliyor, ancak değişimler ve baskılar hiçbir vakit büsbütün ortadan kalkmayacak. Bu yüzden, gelecek için bir plan yapmak her zamankinden daha kıymetli. Şirketlerin, vergi ve finans işlevlerini dönüştürülebilmesi ismine, önümüzdeki beş yıl için bir plana muhtaçlık duyacağını ve geçmiş yıllardan alınan derslere dönüp bakmanın bu gelecek planlarının oluşturulmasında yol göstereceğini söyleyebiliriz.” 

EY Türkiye Vergi Kısmı Şirket Ortağı ve Milletlerarası Vergilendirme Hizmetleri Önderi Ateş Konca, şirketlerin vergi ve finans işlevleri ile ticari faaliyetlerini etkileyen BEPS 2.0 ile ilgili şunları söyledi: “OECD/G20 Matrah Erozyonu ve Kâr Transferi (BEPS) 2.0 projesinin ikinci sütununda geliştirilen global taban vergi kurallarıyla ilgili gerekliliklerle nasıl başa çıkılacağı konusunda kaygılar var. Şirketler, önümüzdeki yıllarda BEPS 2.0 uygulamasıyla ilgili düzenleyici ve şeffaflık teşebbüslerinin nasıl belirleneceğini, değerlendirileceğini ve uygulanacağını belirlemeli. Gerçek insanlardan ve sistemlerden mahrum olan şirketler, bilhassa yaklaşmakta olan yasal ve düzenleyici değişikliklerle çaba edeceklerdir. Önümüzdeki beş yıl boyunca, bu değişikliklerin büyük şirketler için ne manaya geleceğini idare heyetine süratli ve açık bir halde iletmek her zamankinden daha değerli olacaktır. EY Vergi ve Finans Operasyonları Anketine katılan önderlerin %90’ı, BEPS 2.0’ın vergi planlamalarını tesirini orta yahut kıymetli derece olarak kıymetlendiriyor. Bu da BEPS 2.0 uygulamasının şirketler için ehemmiyetini tekrar vurguluyor.”

Şirketlerin bundan sonra ne yapması gerekiyor?

EY Vergi ve Finans Operasyonları 2023 Anketi, vergi ve finans işlevleri için şirketlere altı adımdan oluşan bir plan sunuyor:

• Yetenek konusunda stratejik bir bakış açısı benimsenmeli. Sadece vergiyi değil, birebir vakitte bilgileri maddelere uygun bir formda tahlil etmek için teknolojiyi uygun kullanabilen ve şirkete içgörü sağlamaya yardımcı olan bireyler işe alınmalı/elde tutulmalı.
• Başta üretken yapay zekâ olmak üzere gelecek yeni gelişmelerle entegre olabilecek kapsamlı bir teknoloji stratejisi üzerine çalışılmalı. Sağlam bir data ve teknoloji stratejisi, bireylerin iddiaya dayalı analitik geliştirmesine yardımcı olarak verimliliği artırırken, birebir vakitte daha fazla otomasyon sunarak beşerler üzerindeki baskıyı azaltır.
• BEPS 2.0 uygulamasının getirdiği global gerekliliklere nasıl ahenk sağlanacağına odaklanılmalı. Önümüzdeki yıllar için, şirketlerin vergi planlamalarında BEPS 2.0’ın nasıl tanımlanacağı, değerlendirileceği ve uygulanacağını belirlenmeli.
• Vergi ve finans işlevleri genel olarak değişime ve dönüşüme daha açık olmalı. Dönüşüm, vergi yöneticilerini daha âlâ donatacak ve gelişmiş analitik araçlar sayesinde vergi hususlarının uzun vadeli iş stratejilerine ve kararlara uygulanmasına yardımcı olacaktır.
• Şirketlerin sürdürülebilirlik stratejisinde vergi ve finans işlevlerinin da rol oynamasına yer açılmalı. Bu, vergi sonuçları konusunda idarenin bilgilendirilmesine ve potansiyel risklerin kıymetlendirilmesine imkan tanır.
• Ortak kaynaklar konusunda yanlışsız istikrar bulunmalı ve korunmalı. Tesirli bir ortak kaynak kullanımı, bir işlevin çalışanlarından en âlâ biçimde randıman almak için muhtaçlık duyulan çevikliği sağlar.