İsrail-Filistin ortasındaki insani ateşkesi Türkiye yönetebilir çağrısı!

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres’in kısa bir mühlet evvel yaptığı ‘Orta Doğu’da acil insani ateşkes’ daveti, uzmanlardan dayanak buldu. Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, “Oradaki savaşın devamlılığını önlemek için Türkiye’nin önerdiği garantörlük mutabakatı da dikkate alınarak bölgeye milletlerarası barış gücünün uygun bir halde gitmesi hazırlıklarının yapılması yararlı olacaktır.” dedi.

Dalkıran: “Bölgeye gidecek olan ögelerin hava alanı denetimi ve güvenliği için kâfi dayanak, memleketler arası kuruluşlar bilhassa Birleşmiş Milletler tarafından garanti altına alınmalıdır. Türkiye bu çeşit harekatları başarılı bir halde yönetebilir.”

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, kısa bir müddet evvel insanların çektiği fecî acının azaltılması için ‘Orta Doğu’da acil insani ateşkes’ daveti yaptı.

Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Kısmı Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, savaş devirlerinde ateşkesin değerini anlattı ve tarihî olarak, savaşlarda ateşkeslerin rolü hakkında bilgi verdi. Dalkıran, İsrail-Filistin ortasında ateşkesin nasıl sağlanabileceği konusuna da değindi.

Ateşkesin savaşta yahut değişik düzeylerdeki çatışmalarda tarafların kabul ederek hiçbir halde ateş etmedikleri bir orta geçiş süreci olduğunu lisana getiren Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, “Ateşkes bir muahede imzalanıncaya kadar tarafların birbirlerine ziyan vermeden arabulucuların çalışması için fırsat verilmesidir.” formunda konuştu.

Güney Kore ve Kuzey Kore ortasındaki ateşkes hala devam ediyor

Savaşlarda ateşkesin, savaşın ziyanının en aza indirilmesi için en kısa vakitte tarafların masa etrafında toplanmaları ve görüşmelere başlamaları için bir fırsat verilmesi olduğunu tabir eden Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, birtakım değerli ateşkeslerden örnekleri vererek, şöyle devam etti:

“Güney Kore ve Kuzey Kore ortasında ateşkes ilan edilmiş ve süreksiz bir hudut ilan edilerek bu ateşkes süreci hala devam etmektedir. Birinci Dünya Savaşı sırasında ilan edilen Mondros Mütarekesi Osmanlı imparatorluğu ile öteki taraflar ortasında ateşkesin ilan edilmesi idi.   Lakin ateşkes esnasında bulunulan sonlar İngiliz ve Fransızlar tarafından aşılarak bu topraklar Osmanlı İmparatorluğu’ndan alınmıştır.

Ateşkese tarafların hassasiyetle uyması kıymetlidir. Azerbaycan Karabağ bölgesinde askeri olarak üstünlük ele geçirdiğinde Ermenistan vakit kazanmak için ateşkes ilan etmiş lakin daha sonra çatışmayı devam ettirmek istemiştir. Azerbaycan tarafı bu durumda harbin amacını yerine getirecek arazi bölümünü ele geçirmek için harekatına devam etmiştir.”

Meskun mahallerdeki savaş sivil halka ziyan veriyor

Ateşkesin savaşın tarafları ve sivil nüfus üzerindeki tesirlerine de değinen Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Harbin iki tarafın karşılıklı inisiyatifi olmadan başlaması durumunda sivil tarafların ziyan görmemesi için ateşkesin en kısa vakitte ilan edilmesi kıymetlidir. Meskûn mahallerde harekatın yapılması sivil insanlara ve altyapıya çok büyük ziyanlar verebilmektedir. Kullanılmakta olan hastane okul ve öbür tesisler ziyan görmektedir. Bunun önlenmesi için ateşkesin sağlanması ve harekatın meskûn mahallerden uzak icra edilmesi değer kazanmaktadır.

Savaş bölgesinde tarafların kendi sivil beşerlerine ve başka tarafların sivil beşerlerine yardım sağlaması imkânı az olacağı için yardım kuruluşlarının devreye girmesi ehemmiyet kazanacaktır. Savaşan taraflar kaynaklarını muharip ögelere ayrılmaları nedeniyle, sivil taraflara kaynak ayrılması savaş vaktinde mümkün olamamaktadır. Harekatın geri bölge emniyeti sürecini de etkilediğinden birtakım vakitlerde taraflar sivillerin hareketlerini sonlandırarak onların ziyan görmesini engelleyebilir.”

Barış görüşmelerinde ateşkesin önemi

Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, ateşkeslerin, diplomatik tahlil yollarının açılmasına ne cins katkı verdiği konusunda da şu görüşlere yer verdi:

“Ateşin devam ettiği müddet içerisinde toplantıların ve barış görüşmelerinin yapılması imkânı az olacağından tarafların diplomatlarının bir ortaya gelmesi ve bulunulan çizgilerde ileri gitmemek için muahedeleri kıymetli bir fırsat sağlar. Tarafların gayeleri daha çok toprak kazanmak olduğunda ateşkesin toplumlara ziyan vermemesi ve diplomatik kararların alınması ateşkes sonrası daha kolay olacaktır.”

Ateşkeslerin insanlığa ve dünya barışına olan önemi

Barış mutabakatlarının tamamlanmasının uzun vakitler alabileceğinden tarafların tekrar birbirlerine ziyan vermemesi için kalıcı bir ateşkesin sağlanmasının kıymetine vurgu yapan Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, şöyle devam etti:

“Ateşkesler müddetli olabildiği üzere kalıcı olarak da ortaya konulabilmektedir. Birleşmiş Milletler Güvenlik Kurulu en kısa vakitte taraflar ortasında ateşkes sağlayarak ülkelerin siyasetçilerinin ve halklarının birbirlerine karşı olan hasımlıklarını dizginleyerek ateşkesin dünya barışına ve insanlığa yararlı olmasını sağlayabilirler. ‘Harp zorunlu olmadıkça cinayettir’ kelamı; hiçbir biçimde sivillerin ziyan görebileceği harbin başlatılması kabul edilemez manasında değerlendirilmelidir.”

Türkiye’nin önerdiği garantörlük anlaşması

Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, Filistin ve İsrail ortasında yapılacak bir ateşkes durumunda öncelikle insani yardımın hızla iletilmesi için planların evvelden hazır olmasının değerine vurgu yaparak, “Ancak oradaki savaşın devamlılığını önlemek için de Birleşmiş Milletler mutabakatlarına nazaran daha evvelden alınan kararların uygulanması için Türkiye’nin önerdiği garantörlük mutabakatı da dikkate alınarak bölgeye milletlerarası barış gücünün uygun bir formda gitmesi hazırlıkları yapılması yararlı olacaktır” diye konuştu.

Rehinelerin değişimi ateşkese münasebet oluşturabilir

Filistin’de ateşkes münasebeti olarak rehinelerin değişiminin münasebet oluşturabileceğini de kaydeden Dr. Öğr. Üyesi Kazım Dalkıran, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Ateşkesin gerçek manada uygulanabilmesi ve tarafların bunu fırsata dönüştürmemesi için milletlerarası topluluğun bu bahiste süratli hareket etmesi ve kesinlikle bölgede çıkar bağlantısı olmayan ülkelerin ön hazırlık yaparak hızla bölgeye intikal etmesi kıymet kazanmaktadır. Bu süreçte denizden yapılabilecek intikallerin sağlanması ayrıyeten harekatın güvenliği açısından kıymetlidir. Mısır’da karşılaşılabilecek olan yoğunlukların aşılabilmesi için denizden intikal imkân kabiliyeti olan ülkeler ve Türkiye’nin son vakitlerde inşa ettiği TCG Anadolu Gemisi bu gayeyle kullanılabilecek ögeler olarak kıymetlendirilebilir.

Bu dayanak harekatının mali boyutu öne çıkacağı için bir fon oluşturulması ayrıyeten değer kazanmaktadır. Bölgeye gidecek olan ögelerin hava alanı denetimi ve güvenliği için kâfi dayanak milletlerarası kuruluşlar bilhassa Birleşmiş Milletler tarafından garanti altına alınmalıdır. Türkiye bu cins harekatları başarılı bir halde yönetebilir.” Doi numarası: https://doi.org/10.32739/uha.id.42622

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı