Son vakitlerde epey gündemde olan ruh sıhhati yasası hakkında İstanbul Okan Üniversitesi Hastanesi’nden Uzm. Klinik Psikolog Müge Leblebicioğlu ile konuştuk. Ruh sıhhati yasasının ne olduğunu, bizi ne üzere durumlardan koruyacağı ve devlet dayanağının ehemmiyeti üzere birçok hususa değindik.

Dünya sıhhat örgütü ruh sıhhatini, kişinin kendi potansiyelini gerçekleştirdiği, gerilim faktörleriyle baş edebildiği, toplumda üretken ve verimli olduğu ve iç istikrar halini sağladığı hal olarak tanımlanmaktadır. Toplumsal ruh sıhhati ise bir toplumdaki bireylerin ruh sıhhatinin genel durumunu söz etmektedir. Toplumun ruh sıhhati ferdî ve toplumsal faktörlerinin bütününden oluşur. Biyolojik, genetik ve çevresel vb. faktörler ferdi faktörler ortasında yer alırken, toplumsal normlar, ekonomik ve politik vb. faktörler ise toplumsal faktörler ortasında yer alır. Bireyin sıhhati toplumdan, toplumun sıhhati da bireylerden etkilenir. 

 

‘’Gelişmiş ülkelerde ruh sıhhati yasası mevcuttur.’’ 

Çalışmalar gösteriyor ki gelişmekte olan ülkeler fizikî sıhhati, gelişmiş ülkeler ise ruh sıhhatini daha fazla önemsemektedirler. Fakat ruhsal ve bedensel tam bir uygunluk hali olmadan sağlıktan bahsetmek pekte mümkün değildir. Münasebetiyle biri başkasından daha az kıymetli değildir. 

Günümüz şartlarında bilhassa değişen ömür şartlarının tesiriyle birlikte gerilim seviyesinde de bariz oranda artış görülmektedir. Artan gerilim ve güçlü hayat şartları toplumların ruhsal düzgünlük halleri üzerinde olumsuz bir tesir oluştururken, ruhsal bozukluk görülme oranında da artışa neden olabilmektedir. Münasebetiyle toplumsal ve ferdi ruh sıhhatini korumak günümüzde daha fazla kıymet taşımaktadır. 

 

‘’Bireysel ve toplumsal yeterlilik halinin sağlanması, ruhsal hastalıkları önlenmesi gayesiyle yapılacak en değerli müdahalenin, Ruh Sıhhati Yasasının çıkarılması olduğunu düşünüyorum.‘’

Toplumsal ruh sıhhatinin korunması ve güzelleştirilmesi için alınabilecek tedbirler, toplumsal refahı artırmaya yönelik kıymetli bir yatırımdır. Bu tedbirler, bireylerin daha yeterli bir hayat sürmesine ve toplumların daha sağlıklı bir formda gelişmesine katkıda bulunur.

Toplumsal ruh sıhhatinin korunması ve uygunlaştırılması için kollayıcı ve müdahale edici tedbirler alınmalıdır. Sıhhat hizmetlerine erişimin kolaylaştırışması, ruhsal bozuklukların erken teşhis ve tedavisinin sağlanması, ruh sıhhati eğitiminin kalitesinin arttırılması, damgalama ve ayrımcılığın önlenmesi, ruh sıhhati hizmetlerinin erişilebilir ve kapsayıcı hale getirilmesini esirgeyici ve müdahale edici tedbirlere örnek olarak verebilirim. 

 

‘’Söz konusu ruh sıhhati olunca ne yazık ki damgalamalar havalarda uçuşuyor.’’ 

Ruh sıhhati kanunları tedaviye ulaşımı kolaylaştırma ve dayanak almayı olağanlaştırma açısından kıymetli bir rol oynar. Çocuğu kişi damgalanma kaygısıyla ruhsal takviye almaktan kaçınabiliyor. Ruh sıhhati hizmeti almayı olağanlaştırmak şahısların tedaviye yaklaşımlarını, başlamalarını ve sürdürmelerini olumlu tarafta etkileyecektir. 

 

‘’Ruh sıhhati yasasının çıkarılması bireylerin terapiye devamlılığını takviyeler.’’

Bununla birlikte şahıslar birçok vakit psikoterapi ya da psikiyatrik muayenelere bir kez gitme ile meselelerinin çözülebileceği beklentileriyle gelebiliyorlar. Ne yazık ki gerek kişinin beklentisi gerekse maddi şartlar tedaviye devam konusunda pürüz oluşturabiliyor. Fakat terapi bir süreçtir. Sürece başlamayan ya da başlasa dahi yarım kalan şahısların sorunları gelecekte hem kişisel hem de toplumsal açıdan olumsuz bir risk oluşturabilmektedir. Yasalar istekli ya da fiyatsız bir halde sürecin devamını ve tamamlanmasını desteklemede kıymetli bir faktördür. Aksi takdirde husus kullanımının, cürmün ve şiddetin giderek arttığı bir toplumla karşı karşıya kalmak kaçınılmaz olacaktır. Tabi bu durum şahısların güvensizlik, dert, mutsuzluk ve kuşku üzere olumsuz hisleri ağır bir biçimde yaşamasına hem fizikî hem de ruhsal rahatsızlıkların tetiklenmesinde âdete bir kısır döngü oluşturabilecektir.

 

‘’Yasa ruh sıhhati alanında hizmet veren meslektaşlarımın mesleksel süreçlerinin hem de hizmet alanların ruh sıhhatlerinin korunması açısından da hayli değerlidir.’’

Yasa, alanda gerekli görülen eğitim ve uzmanlığı almış, mesleği etik kıymetler ve prensipler doğrultusunda icra edenleri ve onlardan gerekli ruh sıhhati hizmetini alanları müdafaa noktasında da gereklidir. Diş tabibi olmayan birine kanal tedavisi yaptırır mısınız? Bu soruya büyük çoğunluk hayır karşılığını verecektir. Lakin kelam konusu ruh sıhhati olunca bu durum farklılaşabiliyor. Yasal boşluktan yararlanan alanda uzman olmayan bireyler makul sıfatlar altında hizmet verdiğini sav edebiliyorlar. Toplumdaki ruh sıhhati konusundaki bilgi eksikliklerinden faydalanan bu bireyler toplumsal medya ve klâsik medyadaki güçlerini kullanarak hizmet ismi altında birçok kişiyi kandırabiliyorlar. Bu durum ne yazık ki hem mesleği hem de ruh sıhhati hizmeti alan bireyleri olumsuz bir biçimde etkileyebiliyor.

Sonuç olarak toplumsal refah bireylerin ruhsal güzel oluşlarından bağımsız düşünülemez. Münasebetiyle ruh sıhhati konusundaki şuuru arttırıcı, önleyici ve sağaltıcı bir ruh sıhhati yasasın olması ferdî olduğu kadar toplumsal da bir gereksinimdir. 

 

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı